Fietsen over de Utrechtse Heuvelrug.

Het is leuk fietsen in Midden-Nederland en dan vooral op en om de Utrechtse Heuvelrug. Voor de langeafstandsfietsers ligt het gebied heel centraal. Niet alleen vergt het niet heel veel reistijd er naar toe, maar vanuit het gebied van de Utrechtse Heuvelrug zijn bijna alle landschapssoorten binnen redelijke afstand goed te berijden, zeker ook met de fiets. En ook op de Heuvelrug zelf is het zeer de moeite waard om er een kortere of langere fietstocht te maken. Kenmerkend voor het gebied en dat er omheen zijn de vele landgoederen, herenhuizen en kastelen, die je er aantreft. Ze zijn aangelegd en gebouwd in de tijd dat welgestelden vanuit de stad zich een mooie plek konden veroorloven in een gebied dat niet alleen mooi was, maar ook in de winter nooit onder water stond.

Later bleek het onderhoud van de meeste landgoederen een dure grap te worden en zo gingen sommige landgoedeigenaren over tot het aanbieden van (betaalde) attracties, zoals speeltuinen en uitkijktorens. Ook zijn er veel pannenkoekenhuizen. En zo werd het gebied ook zeer aantrekkelijk als bestemming voor schoolreisjes.

De Utrechtse Heuvelrug ligt grotendeels in Utrecht, maar het Gooi hoort er feitelijk ook bij, maar dat gebied ligt in Noord-Holland. In het grensgebied tussen Utrecht en Noord-Holland ligt een laagte, waar de Heuvelrug onderbroken wordt, de laagte van Peijenburg met daarin de bossen rond Lage Vuursche, het bekende pannenkoekendorp met de meeste pannenkoekenhuizen van Nederland. We vinden hier ook de huidige, opvallend streng beveiligde woonplek van prinses Beatrix, Drakenstein.

Een andere onderbreking is de relatief smalle Darthuizer Poort, waar de weg tussen Maarsbergen en Leersum doorheen loopt. Het hoogste punt is de 70 meter hoge Amerongse berg, die helaas alleen met de mountainbike bereikbaar is. Er vlakbij ligt wel een interessant klim, de Bergweg, tussen Overberg en Amerongen. Pittig, gemiddeld circa 6 procent stijging aan een stuk, ook wel de Alpe d’Huez van Utrecht genoemd. De Grebbeberg, ten oosten van Rhenen, is wel steiler, maximaal 12 procent, maar de klim is korter dan die tegen de Amerongse berg.
Van Naarden, aan het Gooimeer tot aan de Grebbeberg is het via de kortste route ongeveer 65 km fietsen. Maak je een rondje over de hele Heuvelrug en wil je ook een beetje leuk rijden dan kom je zo al snel aan de 150 km en dat is voor veel mensen op een dag misschien aan de royale kant, maar je kunt zoiets natuurlijk ook in een weekeinde doen en ergens een overnachting regelen. Dat kan zowel duur als op een goedkope maner bijvoorbeeld op een camping of B & B.

Voor de mensen die met de trein reizen, op de Utrechtse Heuvelrug zijn een aantal stations, die prima als uitvalsbasis kunnen dienen om de fietstocht te starten. In het noorden is dat station Naarden-Bussum of Bussum-zuid, in het midden in station Driebergen-Zeist, Maarn, Bilthoven of Den Dolder een goede keus, maar ook kun je goed starten vanuit de stations in Veenendaal of Rhenen. Station Hilversum kan natuurlijk ook, alleen moet je dan wel eerst een heel stuk Hilversum uit, maar je kunt bij het station wel een fiets huren, iets dat overigens ook in Naarden-Bussum en in Driebergen-Zeist kan.

De welbekende fietsknooppuntenkaart laat heel wat creativiteit toe. Op de Heuvelrug zijn er veel knooppunten. Met wat puzzelen is het mogelijk om een route uit te zetten die bijna geheel door bossen en heidevelden loopt. De knooppunten zijn ook te vinden op de fietsrouteplanner van de Fietsersbond. De meeste fietspaden zijn redelijk tot goed al laat de breedte soms te wensen over. Gebrek aan geld en/of onderhoud is vaak de oorzaak, zowel bij de terreinbeheerders of de gemeenten waar de fietspaden zich bevinden. Een aantal van deze slechte paden hebben de aandacht van de Fietsersbond. Zo vindt de Fietsersbond dat belangrijke routes zoals die tussen Amerongen en Veenendaal of tussen Driebergen en Maarn verbeterd moeten worden. Het zouden eigenlijk wel betonfietspaden moeten worden, zoals steeds vaker op de Veluwe wordt toegepast. Beton is onderhoudsarm en hierdoor op termijn goedkoop. De Fietsersbond, afdeling Utrechtse Heuvelrug, zet zich in om in het gebied, waar fietsrecreatie toch een belangrijke rol speelt, fietspaden en -routes zoveel mogelijk te verbeteren.

Wij signaleren bijvoorbeeld dat huidige route tussen Driebergen en Maarn niet goed is. Het is een smal, kronkelig, soms onoverzichtelijk fietspad en lang niet overal redelijk vlak. Er is wel een mooi uitzicht over de zandafgraving bij Maarn maar de afdaling vanuit Maarn richting Driebergen is ronduit gevaarlijk. Bij duisternis is het fietspad zonder meer af te raden, tenzij je de weg heel goed kent. De Fietsersbond pleit voor een snellere fietsroute via de voormalige zandafgraving. Die is niet alleen korter, maar tevens wordt de klim over de Maarnse Berg vermeden. Fiets bij duisternis nu nog beter via Doorn langs de hoofdweg. Het andere pad, via Austerlitz, is wel verbeterd, maar het verdient nog altijd geen schoonheidsprijs. Ook het huidige pad tussen Veenendaal en Amerongen, een belangrijke verbinding, is slecht en smal met gevaarlijke bermen.

Een bekend fietspad is het Let de Stigterpad. Dit pas werd destijds met veel tamtam voor een deel aangelegd, maar het is nooit af gekomen. Sommige stukken zijn vanwege problemen met landeigenaren nooit aangelegd, terwijl de bewegwijzering verre van compleet is. Op de volgende link is de route terug te vinden. https://www.fietsknoop.nl/fietsknoop/route/1929351/Let-de-Stigterpad-Driebergen-Rhenen
Het Let de Stigterpad is leuk omdat het bijna helemaal door de natuur loopt en vaak min of meer over de toppen van de heuvels voert. Het loopt van station Driebergen-Zeist naar Rhenen. De wegbedekking is een mengsel van fijn grind en leem met een grijsbruine kleur.

Op de Utrechtse Heuvelrug zijn een paar plekken die u beslist gezien moet hebben. Dat is in het Gooi de Tafelberg bij Blaricum, met uitzichtpunt, verder het Spanderswoud met landgoed Bantam. De Gooise heide tussen St. Janskerkhof en het Bluk is prachtig en u kunt de tocht via de bossen bij Lage Vuursche vervolgen.
Het fietspad vanaf Naarden, via Valkeveen langs de voormalige Zuiderzeekust naar Huizen is zeer aanbevelenswaardig.

Bij Soest heb je de Lange en Korte Duinen, prachtige zandverstuivingen en bij Soesterberg heb je het Nationaal Militair Museum. Je kunt hier ook over het voormalige vliegveld Soesterberg fietsen. Een paar kilometer naar het zuiden kun je – dat is goed aangegeven – naar de pyramide van Austerlitz fietsen. Tegen betaling kun je deze beklimmen.
Tussen Maarn en Doorn heb je de Kaapse bossen. Op het hoogste punt daar bevindt zich een uitkijktoren van Natuurmonumenten. Je komt boven de bomen uit. Toegang is gratis. Moeilijk te vinden, maar voorbijgangers weten wellicht waar deze precies is. Via een geasfalteerd zijweggetje iets voorbij een grote parkeerplaats, De Maarsbergseweg, oost van Doorn langs de provinciale weg, dat over de heuvel naar Maarsbergen leidt, kom je er tot vlakbij. Ga bij het hoogste punt maar eens op zoek, aan de linkerkant, ongeveer een halve kilometer het bos in lopen, eventueel met de fiets aan de hand. U kunt natuurlijk uw fiets ook bij het genoemde parkeerterrein aan het begin van de Maarsbergseweg, neerzetten. Het is dan ruim een kilometer lopen. Maar een fantastisch uitzicht is uw beloning.

Voor de echte klimmers mag de Amerongse berg natuurlijk niet ontbreken, de kant richting Overweg is het mooist. Ook de weg tussen Veenendaal en Elst is een mooie klim, bijna op het hoogste punt is een zijweg, de Defensieweg, alleen voor de fiets in twee richtingen berijdbaar, met een paar heel mooie klimmetjes, een slingerweg over de heuvels richting Rhenen.
Het gebied van de oude zandafgraving bij Kwintelooijen is teruggegeven aan de natuur en ligt aan de oostflank van de Heuvelrug, net zuid van Veenendaal. Je kunt daar, vanwege de steilte van de hellingen, het best wandelen.

De Grebbeberg is een naar Nederlandse begrippen spectaculaire klim of afdaling, maar je kunt ook onderlangs, langs de Nederrijn. En je kunt ook vanaf het station Rhenen aan de oostelijke kant omhoog naast het spoor en dan een zijweg in richting de Laarsenberg en daar het fietspad volgen en dan kom je vlak langs de Grebbeberg. Trouwens … Ouwehands Dierenpark zit er vlakbij en zo zult u wellicht kunnen besluiten om aan de Utrechtse Heuvelrug niet alleen een weekeinde maar een meerdaagse vakantie te wijden.

Mocht u de heuvels en bossen zat zijn, rond de Heuvelrug is vanaf de fiets ook veel moois te bekijken. De Eemvallei ten oosten van Huizen en Blaricum is een boomloze vlakte, maar als u naar het oosten fietst kunt u via het pontje over de Eem bij Eemdijk naar Spakenburg, het enige Utrechtse vissersdorp. Richting Amersfoort wordt de Eemvallei wat bossiger. Ten oosten en zuidoosten van Amersfoort, bij Achterveld en Scherpenzeel en Overberg zien we het bekende coulissenlandschap met afwisselend oude boerderijen, akkerland en stukjes bos en heide. Dit gebied ligt duidelijk boven de zeespiegel en is goed vergelijkbaar met het landschap in Twente of in de Achterhoek. Het heet dan inmiddels de Gelderse Vallei. Je kunt via dit gebied naar de Veluwe en dan is het geen wereldreis. Tussen Veenendaal, Wageningen en Rhenen is het zuidelijke deel van de Gelderse Vallei. Er staan minder bomen, maar er zijn een paar leuke weggetjes en waterlopen. Je hebt een mooi uitzicht over de heuvels van de Heuvelrug, maar ook van de Veluwe. Vooral de Grebbeberg is zeer markant zichtbaar.

Ten zuiden van Rhenen kun je de Rijnbrug naar Kesteren over en een stuk door de Betuwe en dan bijvoorbeeld een van de pontveren terug nemen. Je vindt ze bij Elst, Amerongen, Wijk bij Duurstede en Culemborg. Vanuit Wijk bij Duurstede kun je een heel mooie tocht maken richting Langbroek, Werkhoven en ’t Goy en Houten en desgewenst terug naar de Heuvelrug. Kenmerkend voor dit gebied zijn de vele kleine landgoederen en kastelen en kasteeltjes. Het gebied wordt daarom de Lustwarande genoemd. Hier buiten vind je veel fruitboomgaarden, prachtig als deze in bloei staan.

Ook de fietsroute vanuit Utrecht langs de Vecht is bijzonder fraai, je kunt dit combineren met een tocht in het gebied van de Loosdrechtse en Ankeveense plassen. Maar om dit allemaal te befietsen heeft u wel een heel goede conditie nodig, of u maakt er gewoon een complete vakantie van! En we hebben zelfs nog niet eens alles genoemd!

Denk en praat mee over het fietsbeleid op de Utrechtse Heuvelrug

Maandag 20 april a.s. organiseert de gemeente Utrechtse Heuvelrug een rondetafelbijeenkomst over het gebruik van de fiets in de gemeente. De bijeenkomst wordt georganiseerd in het Revius Lyceum in Doorn en begint om 19.30 uur. De Fietsersbond zal uiteraard aanwezig zijn, maar hoopt ook dat veel mensen komen, om te laten horen hoe het fietsen op de Heuvelrug verbeterd kan worden.

Waarom deze avond?

In de gemeente Utrechtse Heuvelrug wordt veel gebruik gemaakt van de fiets. Binnen onze gemeente vinden ongeveer 35% van alle vervoersbewegingen korter dan 7,5 kilometer plaats op de fiets. Grote groepen scholieren verplaatsen zich dagelijks in het verkeer. Daarnaast kent onze gemeente ook veel fietsende recreanten. Tot op heden ontbreekt het in onze gemeente aan een integraal fietsbeleid. Aan de fiets wordt selectief en nauwelijks aandacht besteed. Er is geen afgestemd beleid en geen meerjarenprogramma voor de fiets.

Wat is het doel van de avond?

Het doel van de agendering van dit onderwerp is het verbeteren van het fietsklimaat in onze gemeente. Besproken gaat worden of hiervoor beleid ontwikkeld moet worden en of er concrete maatregelen genomen moeten worden om het fietsgebruik te stimuleren, de fietsveiligheid te verbeteren en alle inwoners, ondernemers en bezoekers enthousiast te maken om veel meer gebruik te maken van deze vorm van duurzame mobiliteit.

Wie zijn uitgenodigd?

Een ieder die betrokkenheid bij de fiets voelt, is uitgenodigd, zoals scholen, recreanten, ondernemers, openbaar vervoer, horeca, belangenverenigingen en de provincie. Aan de aanwezigen wordt gevraagd mee te praten over de verbetering van het fietsklimaat en knelpunten, ideeën en oplossingen aan te dragen voor de hieronder genoemde thema’s

Hoe ziet het programma eruit?

• 19.15 uur: inloop/koffie
• 19.30 uur: opening/welkom/doel van de avond
• 19.40 uur: Wat verstaan we onder fietsklimaat? Ervaringen tot nu toe - Herbert Tiemens
• 20.00 uur: Wat doet de gemeente, recente ontwikkelingen? Sandro Vlug van de gemeente Utrechtse Heuvelrug
• 20.20 uur: korte pauze
• 20.30 uur: in subgroepen uiteen om te praten over de volgende thema’s:
• 1. Educatie
• 2. Veiligheid
• 3. Parkeren
• 4. Fietsnetwerken/verbindingen
• 21.15 uur: Plenaire terugkoppeling vanuit subgroepen
• 22.00 uur: Samenvatting en afsluiting: hoe verder?

Wanneer, waar en hoe laat?

Maandag 20 april a.s., Revius Lyceum, Driebergsestraatweg 6c in Doorn, aanvang 19.30 uur.

Aanmelden

Wij horen graag of u komt. Dit kunt u doorgeven aan Willem Nedermeijer via onderstaand mailadres.

Waar meer informatie te krijgen?

Erwin Kamp, email: erwin.kamp@gmail.com, tel. 06-20617665 en Willem Nedermeijer, plaatsvervangend griffier, email: willem.nedermeijer@heuvelrug.nl, tel. 0343565647.

Moet je op de fiets naar de stembus?

Met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur moet je weer een keuze maken tussen de verschillende partijen. Maar waar moet je als fietsliefhebber voor kiezen? De Fietsersbond, afdeling Utrechtse Heuvelrug is daarom in de pen geklommen om een helder overzicht te maken.

Een duidelijk overzicht bleek niet eenvoudig. Het is goed om te zien dat de fiets in verschillende verkiezingsprogramma’s wordt genoemd. Het blijken echter zelden vergelijkbare onderwerpen en meestal blijft de invulling steken in algemene termen over veiligheid en bereikbaarheid. Een positieve uitzondering is D66. In het partijprogramma is hun visie over het fietsbeleid duidelijk beschreven en er worden zelfs concrete punten genoemd. Ze hebben hun verkiezingscampagne blijkbaar niet voor niets op de fiets ‘afgetrapt’. 

De afdeling Utrechtse Heuvelrug van de Fietsersbond heeft zich tot doel gesteld om de kiezers goed te kunnen informeren over de plannen van de verschillende politieke partijen voor de komende vier jaar. Daartoe hebben we tien vragen gesteld over onderwerpen als veiligheid, snelheid en comfort en de combinatie van fiets en trein. Dit zijn ook de onderwerpen waarover wij regelmatig met de gemeente overleggen. Deze vragen zijn naar elke partij gestuurd met het vriendelijk verzoek zo concreet mogelijk te antwoorden. Met deze antwoorden in de hand wilden we een helder overzicht maken van de standpunten op dit kleine maar belangrijke deel van ons dagelijks leven.

Respons

Van de acht partijen die meedoen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug hebben we van slechts drie partijen respons gehad. De SP en GL/PvdA hebben alle vragen beantwoord en teruggestuurd. Van het CDA kregen we het bericht dat ze de vragen helaas niet konden beantwoorden en verwezen vervolgens naar hun verkiezingsprogramma. De partijen VVD, CU, SGP en BVH hebben na het ontvangen van de vragen niets meer van zich laten horen. D66 die in haar partijprogramma uitgebreid de fiets aan bod laat komen, heeft zelfs na drie herhaalde verzoeken helemaal niet thuis gegeven.

Resultaat

Het resultaat is dus een ratjetoe aan verkiezingsprogramma’s en twee partijen die de moeite hebben genomen hier serieus op te antwoorden. Een duidelijk overzicht hebben we dus niet, maar we kunnen wel de gedachtegang van de verschillende partijen te schetsen.

GroenLinks/PvdA hebben serieus werk gemaakt van gestelde vragen. Nog meer dan de andere partijen spreekt hier een progressief fietsbeleid uit wat naast veiligheid ook de voordelen van de fietser optimaal wil benutten. Aspecten als comfort en snelheid komen meerdere malen terug en er wordt nog een waslijst aan mogelijke stimuleringsmaatregelen genoemd welke niet in onze vragen besloten lagen.

De SP wil het fietsgebruik vooral veiliger maken, maar wijst ook op de beperkingen van sommige maatregelen. Over de invulling van enkele technische details, blijkt de SP nog weinig kennis te hebben (zoals asfalt of tegels op fietspaden), maar het biedt een goede basis voor een gematigd progressief fietsbeleid.

Zoals al eerder aangehaald heeft D66 het meest fietsvriendelijke verkiezingsprogramma. Het is daarom extra spijtig (en een gemiste kans) dat ze totaal niet reageren op onze vragen. Op basis van het verkiezingsprogramma is ook bij D66 is een duidelijk progressief fietsbeleid te verwachten.

CU, SGP en het CDA hebben enkele algemene verkeersmaatregelen opgenomen in het verkiezingsprogramma. Geen springt er echt uit en gezien het feit dat onze concrete vragen onbeantwoord blijven is de vraag of deze partijen een serieus fietsbeleid wel in de planning hebben.

Tenslotte hebben we bij BVH en de VVD totaal niets kunnen vinden wat ook maar enigszins op een fietsbeleid wijst. Bij de VVD komen ze in het verkeersbeleid niet veel verder dan ‘ophouden met autootje pesten’ en op de vraag aan een VVD-promotor (met snor, ballonnen en folders) wat hun fietsbeleid voor de komende periode is, was het antwoord na lang nadenken; ‘We zijn natuurlijk niet tegen fietsen!’

Teleurstelling

Al met al is het niet eenvoudig om de kiezer van de gemeente Utrechtse Heuvelrug een beknopt en helder overzicht te presenteren, waarin staat wat de verschillende partijen voor ons de komende periode in petto hebben. Verkiezingsprogramma’s die daarin zeer uiteenlopen en slechts twee van de acht partijen, die vragen van een belangengroepering uit hun gemeente beantwoorden is een teleurstellend resultaat.

Als er al in verkiezingstijd geen antwoord wordt gegeven op vragen die wij van belang achten, hoe kunnen we dan een duidelijk keuze maken op 19 maart? Misschien geeft het gebrek aan respons wel meer informatie voor ons stemgedrag dan alle partijprogramma’s en debatten bij elkaar. Geen wonder dat de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen jaar op jaar blijft dalen.

Desalniettemin roept de Fietsersbond u op om te stemmen en ‘makkelijk, betaalbaar, groen en gezond’ mee te laten wegen in uw beslissing.

Kruising Maarsbergen

Afgelopen tijd is er uitgebreid gestudeerd op de mogelijkheid om de verkeerssituatie in Maarn te verbeteren. De aansluiting met de snelweg is inmiddels klaar en ProRail heeft het plan om spoorwegovergang te vervangen door een tunnel. De discussie spitst zich toe op de vorm van de kruising met de Tuindorpweg/Haarweg. Moet daar de kruising terugkomen, of is het beter om een rotonde te maken?

De Fietsersbond is het met een groot deel van de inwoners van Maarsbergen eens dat de onderzochte turbo-rotonde onvoldoende veilig is voor voetgangers en fietsers. De route die fietsers zouden moeten afleggen is onlogisch en door de dubbele toerit die overgestoken moet worden ontstaat veel verwarring.  Als referentie kennen we de rotonde op de Woudenbergseweg/Krakelingeweg in Zeist. Ook daar is een dubbele toerit, maar heb je als fietser nog de mogelijkheid om tussen de rijbanen te wachten. Dat is al niet ideaal, maar in Maarsbergen is daar geen ruimte voor. Bovendien wordt het verkeer volgens de voorspellingen nog veel drukker. Als fietsers dan voorrang moeten verlenen, komen ze de drukke provinciale weg helemaal niet meer over. De in opdracht van de gemeente geschetste "verbeteringen" zijn voor fietsers akelige verslechteringen. Geen van de ontwerpen voldoet aan de ontwerpeisen voor fietsvoorzieningen.
Dan maar liever een verkeerslicht, met een logische routing.

Uiteraard hebben we ook nog even naar de details van het ontwerp van ProRail gekeken. Daar hebben we nog wel wat over op te merken:

• De bocht bij het motel voor de deur is verkeerd om. De hoofdrichting van fietsers is vanaf de rotonde onder het spoor door, daar hoort dus geen voorrang in te zitten en geen bocht die niet voldoet aan de richtlijnen.
• Fietspad in de tunnelbak moet tenminste 3,5 meter breed zijn (publicatie 230 CROW) inplaats van de voorgestelde 3m. Deze maten zijn vanwege de veiligheid voor het fietsverkeer, denk aan de helling en de wanden van de tunnel. 
• De vraag is of het vrijliggende opvangfietspad vanaf De Haarweg tot een verbetering van de huidige situatie leidt. De bocht bij Van Dijk voor de deur is niet te nemen en leidt tot vertraging in de afwikkeling van fietsverkeer. Kunnen fietsers vanuit de Haarweg niet gewoon op de weg blijven? 
• Het middeneiland in de voormalige parallelweg kan wegblijven, als het fietspad gewoon 3,50 m breed wordt. Fietsers hoeven dan niet zo raar uit te buigen.